W dniu 13 maja 2023 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 marca 2023 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U.2023.819), tzw. „rozporządzenie systemowe”, tj. akt wykonawczy do ustawy Prawo energetyczne.
W związku z tym utraciło moc Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U.2007.93.623).
Jest to pierwsza od lat tak kompletna regulacja kwestii systemowych, które pozostawały niezmienione od 4 maja 2007 roku. Ale czy na pewno?
Rozporządzenie stanowi realizację drugiego etapu reformy rynku bilansującego w Polsce, jest kolejnym krokiem w procesie dostosowania regulacji w obszarze elektroenergetyki do najważniejszych zmian wynikających z polityki Unii Europejskiej w dziedzinie energetyki, przede wszystkim przyjętych tzw. pakietów energetycznych – III pakietu (2009) oraz pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” ogłoszonego przez Komisję Europejską 30 listopada 2016 r., którego akty prawne zostały przyjęte i opublikowane w latach 2018-2019.
Jak czytamy w uzasadnieniu rozporządzenia „akty prawne wydane w ramach powyższych pakietów fundamentalnie zmieniły architekturę regulacyjną sektora energii elektrycznej, przenosząc na poziom prawa unijnego coraz więcej szczegółowych zasad funkcjonowania wytwórców, odbiorców, magazynów energii elektrycznej oraz operatorów systemów elektroenergetycznych, a także rynków energii elektrycznej, które wcześniej były przedmiotem regulacji krajowych, prywatnoprawnych ustaleń lub regulaminów.”
Nowa wersja rozporządzenia systemowego została znacznie rozbudowana względem poprzednio obowiązującego, wprowadzono wiele nowych definicji legalnych. Rozporządzenie uregulowało również kompleksowo mechanizm wyceny niedoboru mocy, który ma na celu zachęcenie do krótkoterminowej elastyczności i wysyłania odpowiednich sygnałów cenowych dla dostawców energii bilansującej. Oprócz tego wdrożona została możliwość nabywania mocy bilansującej odrębnie dla regulacji w górę i w dół, czyli zarówno zwiększenia, jak i redukcji poboru energii. Z kolei OSP zyskał możliwość zmiany warunków dotyczących bilansowania (tzw. WDB), co w zakresie reguł planowania i rozliczeń dla dostawców zwiększy efektywność funkcjonowania nowych zasad rynku.
Ministerstwo zapewnia, że wprowadzone rozporządzenie umożliwia opracowanie przez operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego zmienionych warunków dotyczących bilansowania (WDB), które pełnią rolę regulaminu funkcjonowania rynku bilansującego energii elektrycznej.
Poza kwestiami związanymi z funkcjonowaniem rynku bilansującego, sporą część rozporządzenia stanowi również rozbudowana regulacja obejmująca kwestie techniczne, m.in. dotyczące wymagań dla nowych przyłączanych do sieci urządzeń, instalacji i sieci, ale również zmiana przepisów dotyczących procedur awaryjnych i automatyki zabezpieczeniowej tak, aby były zgodne z przepisami unijnymi, a zwłaszcza z rozporządzeniem Komisji (UE) 2017/2196 z 24 listopada 2017 r. ustanawiającym kodeks sieci dotyczący stanu zagrożenia i stanu odbudowy systemów elektroenergetycznych, regulacje związane z odpowiedzią odbioru (DSR), magazynami energii czy opomiarowania inteligentnego. Określony został również w nieco odmiennym kształcie sposób koordynacji planowania rozwoju systemu elektroenergetycznego oraz warunki świadczenia usług przesyłania, dystrybucji energii elektrycznej, prowadzenia ruchu sieciowego, eksploatacji sieci oraz korzystania z systemu elektroenergetycznego i połączeń międzysystemowych.
Większość powyższych zmian stanowi jedynie implementację przepisów unijnych i nie jest niestety świadomą decyzją naszego prawodawcy, który wydaje się nie mieć ani chęci, ani inwencji, ani wiedzy merytorycznej umożliwiającej mu fachowe, kompleksowe uregulowanie zasad funkcjonowania rynku elektroenergetycznego w Polsce.
Warto zauważyć, że wejście w życie nowego rozporządzenia systemowego dzieli od rozporządzenia unijnego kilka obejmujących burzliwy okres na rynku energetycznym, co finalnie miało wpływ na zmianę pewnych zapisów i wprowadzenie niezbędnych zmian pod kątem realiów funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego i jego odporności na kryzys szalejący na rynku energetycznym na świecie.
Na odpowiedź na pytanie, czy poprzez nowe rozporządzenie systemowe zostaną w pełni zrealizowane założenia tak kwieciście opisywane w uzasadnieniu rządzących do jego projektu, będziemy musieli niestety poczekać.
Autor:
Joanna Lewicka-Majko
Prawnik